Cá dọn vệ sinh Labroides dimidiatus

L. dimidiatus đang dọn vệ sinh trong mang của Acanthurus mata

Tất cả những loài trong chi Labroides đều có chung một tập tính, đó là ăn những loài giáp xác ký sinh, chết và chất nhầy của các loài cá khác[3]. Vì vậy, các loài Labroides được xem là những loài cá dọn vệ sinh.

Những loài Labroides, cùng những loài cá dọn vệ sinh khác và những loài tôm dọn vệ sinh (gọi chung là những "nhân viên vệ sinh"), tập trung ở một rạn san hô; những khu vực này được gọi là "trạm vệ sinh". Những loài cá lớn hơn và rùa biển sẽ dừng ở đây để được những "nhân viên vệ sinh" loại bỏ các ký sinh bám trên cơ thể. Khi một vị khách ghé trạm, chúng thường được chào đón bằng những "điệu nhảy" đặc trưng bởi L. dimidiatus, với phần sau của cơ thể chuyển động lên xuống[3]. Cá con có thể thực hiện động tác này khi thợ lặn đến gần chúng[3]. Sau đó, những "nhân viên vệ sinh" bắt đầu ăn những ký sinh bám bên ngoài cơ thể "khách hàng". Thậm chí, chúng có thể bơi vào miệng và khoang mang của bất kỳ "vị khách" nào cần được làm vệ sinh mà không sợ trở thành mồi cho "khách"[6][7].

Nhận ra "khách hàng" quen thuộc

Để nhận diện một cá thể, một sinh vật phải có khả năng phân biệt giữa các đặc điểm quen thuộc trên cơ sở đặc điểm cá nhân của một sinh vật khác. Trong một thí nghiệm giữa L. dimidiatus và cá đuôi gai Ctenochaetus striatus, người ta nhận thấy, L. dimidiatus đã dành nhiều thời gian đáng kể đối với cá thể C. striatus là "khách hàng quen thuộc" của nó hơn là cá thể C. striatus mới gặp[14]. Điều đó chỉ ra rằng, L. dimidiatus có thể nhận ra được những cá thể quen thuộc mà chúng đã có sự tương tác lặp đi lặp lại trong một khoảng thời gian để xây dựng mối quan hệ giữa "nhân viên vệ sinh" và "khách hàng"[15].

Ngược lại, C. striatus lại không thể hiện sự ưa thích của mình đối với L. dimidiatus mà chúng đã tương tác với nhau trong thí nghiệm[14]. 11 trong số 20 cá thể C. striatus đã không rời khỏi nơi trú ẩn, thậm chí là không tương tác với L. dimidiatus trong giai đoạn tương tác làm quen với nhau[14]. Điều này cho thấy, sự tương tác của "khách hàng" lên "nhân viên vệ sinh" thường rất thấp[16]. Tuy vậy, bên ngoài tự nhiên, C. striatus, cũng như những loài cá "khách hàng" khác, vẫn có thể biết được L. dimidiatus là những "nhân viên vệ sinh" dựa vào kích thước bé nhỏ và dải sọc đen đặc trưng ở hai bên thân, nhưng đó chỉ là cái nhìn ban đầu[17]. Sự để ý của "khách hàng" còn thể hiện ở những dấu hiệu khác như điệu nhảy của chúng hoặc sự tiếp xúc cơ thể giữa "nhân viên" và "khách hàng"[17].

Lựa chọn "khách hàng" theo kích thước

Để xác định xem, kích thước cơ thể của "khách hàng" có ảnh hưởng đến sự chọn lựa của L. dimidiatus hay không, người ta thả những cá thể L. dimidiatus vào một nhóm cá bướm Chaetodon trifasciatus với đủ kích thước lớn và nhỏ. Số liệu thống kê cho thấy, 79% cá thể L. dimidiatus được nghiên cứu đã để lại vết cắn đầu tiên trên những cá thể C. trifasciatus lớn[18]. Bên cạnh đó, tất cả những cá thể C. trifasciatus lớn đều nhận được vết cắn từ L. dimidiatus so với 27% ở cá thể C. trifasciatus nhỏ. Điều này cho biết, kích thước của những loài "khách hàng" có thể ảnh hưởng đến sự lựa chọn của L. dimidiatus[18].